برنامه عملیاتی یک ابزار دقیق برنامهریزی اجتماعی به حساب آمده و استراتژی سازمانی را برای رسیدن به یک هدف مشخص مینماید، جزئیات در نظر گرفته شده در چنین طرحی به کارآمدی سازمان کمک نموده و میتواند مأموریت سازمان را برای رسیدن به چشمانداز ترسیمی، یاری رساند. برای نائل شدن به این منظور هشت گام زیر را یادآوری میکنیم:
گام نخست
در گام اول برای طراحی و تدوين برنامه عملياتی، اهداف و مقاصد کسبوکار را تعيين میكنيم.
بهمنظور تعيين هدف، ابتدا به ارزيابی اطلاعات حاصل از ارزيابی محيط داخلی و خارجی میپردازيم. سپس بازخوردهای دريافتی از ذینفعان را تركيب میكنيم و به تحليل شكاف بين خدمات موجود و مطلوب میپردازيم. براي رسیدن به اهداف و نتايج مطلوب جهتگيری میكنيم و آنگاه به اصلاح و طراحی اهداف کسبوکار میپردازيم.
گام دوم
در گام دوم، مقاصد و اهداف اختصاصی کسبوکار را تعيين میكنیم.
مقاصد، اجزای قابل سنجشتر و اختصاصیتر برای رسیدن به اهداف هستند، كمی بوده و بهتر میتوان در چارچوب زمان آنها را اجرا و پيشرفت را تعقيب نمود.
همچنین مقاصد طبق استانداردهای مدیریتی بايد SMART باشند يعنی اختصاصی، قابلسنجش، قابلدسترس، مبتنی بر نتيجه و زماندار باشد. مقاصد نحوه نيل به نتايج را نمیگويد بلكه نتايج مطلوب را بيان میدارد.
گام سوم
در گام سوم، استراتژی تدوين میشود.
استراتژی راه و روش رسيدن به هدف است. برای تهيه برنامه عملياتی؛ مديران، سرپرستان و اعضای كليدی دخالت دارند. هزينهها و مزايای احتمالی هر استراتژی ارزشيابی میشود تا استراتژی كارآ انتخاب گردد. استراتژی نشان میدهد نتايج چگونه حاصل شوند. استراتژیها در قالب روش، نگرش و پاسخهايی هستند كه برای رسيدن به هدف به كار میروند. استراتژی منجر به تهيه برنامه اجرايی میشود. تعيين استراتژی مستلزم ارزشيابی هزينهها، مزايا و پيامدهای هر روش است.
گام چهارم
در گام چهارم گام های عملياتی برای انجام فعاليتها تعيين میشود.
گام پنجم
در گام پنجم چارچوب زمانی برای انجام هر گام اجرايی تعيين میشود.
گام ششم
در گام ششم منابع ضروری و مورد نياز تعيين میشود.
گام هفتم
در گام هفتم شاخصهای سنجش و پايش عملكرد تعيين میگردد.
مشكلترين و مهمترين بعد فرآيند برنامهريزی استراتژيک، انتخاب و برقراری شاخص سنجش عملكرد میباشد. لزوم سنجش عملكرد آن است كه كيفيت خدمات ارتقاء يافته و هزينهها كاهش يابند، همچنين بر ابعاد مهم كار توجه شود و ميزان پيشرفت برنامه محاسبه گردد. سنجش عملكرد به سازمانها كمک میكند تا اطمينان يابيم كه منابع صرف فعاليتهايی میشود كه ارزش آن را دارد. سنجش عملكرد فرآيندها را روشن میكند و ذینفعان را با نتايجی كه از انجام امور به دست میآيد آگاه میكند.
گام هشتم
در گام هشتم پايش عملكرد انجام میگيرد.
در برنامه عملياتی، خروجی برنامه مشخص میشود، منابع تخصيص میيابد و فرآيند كار تحليل میگردد. هر فعاليت، هر رويه، هر فرآيند به طور دقيق مشخص شده و بيان میگردد كه هر كار توسط چه كسی و چه زمانی انجام شود و چه كسی مدير اجرا و پاسخگوی هر يک از مراحل برنامه است. برای تحقق هر گام عملياتی میبايست جداول زمانی و هزينهای را مشخص نمود و به شش كلمه پرسشی زير پاسخ داد :
چه كاری
چگونه
چه كسی
كجا
چه زمانی
چه منابع پولی و فيزيكی نياز است؟
پس از آنكه مقدمات كار فراهم شد، برنامه تدوينشده اجرا میشود و سپس پايش و كنترل انجام میگيرد. در نرمافزار جامع منابع انسانی آی نو، در ماژول مربوطه این موضوع بهطور جدی طراحی شده است تا مدیران سازمان بتوانند در این موضوع به نحو شایستهای ورود کرده و به اهداف مدنظر خود واصل گردند. برای همین منظور موارد زیر در نرمافزار جامع منابع انسانی تدوین شده است :